استفاده از رنگ‌های مختلف در کنار هم نیازمند رعایت کردن اصول گوناگونی است؛ زیرا رنگ‌ها نقش مهمی در روحیه انسان‌ها دارند و پیام خاصی را به مخاطب منتقل می‌کنند. به همین دلیل سال‌هاست که روانشناسان تحقیقات گسترده‌ای را در زمینه رنگ شناسی و اصول کاربردی آن و روانشناسی رنگ‌ها در طراحی گرافیک انجام داده‌اند. ما نیز در این مطلب قصد داریم تا شما را با خصوصیات و مفاهیم بصری رنگ‌های پرکاربرد بیشتر آشنا کنیم؛ پس با ما در وب سایت طرح پیچ همراه باشید.
رنگ شناسی در روانشناسی به چه معناست؟
تمام عناصر مختلفی را که در اطرافتان مشاهده می‌کنید دارای دو وجه فرم (شکل) و رنگ هستند. رنگ‌ها باعث تمایز میان اشیا و ایجاد احساسات مختلف در ذهن بیننده می‌شوند. در واقع زندگی بدون رنگ معنایی ندارد زیرا رنگ‌ها نقش مهمی در شناخت پدیده‌ها دارند و فرم یا شکل اشیای گوناگون را به نمایش می‌گذارند. یکی از تحقیقات مشهوری که در زمینه رنگ شناسی و اصول کاربردی آن انجام شده مربوط به دانشمندی به نام یونگ است. او متوجه شد که با ترکیب کردن سه رنگ آبی، قرمز و سبز می‌تواند رنگ سفید را به وجود بیاورد و از ترکیب هر دو رنگ از مجموعه رنگ‌های آبی، قرمز و سبز، رنگ‌های قرمز (ماژنتا)، زرد، آبی (سایان) به وجود خواهد آمد.
در طراحی گرافیک اگر بخواهیم روند به صورت اصولی و مناسب پیش برود بهتر است که ساختار رنگی و همچنین پیاده سازی رنگ‌ها را به صورت مناسب و اصولی بر اساس اصول روانشناسی رنگ‌ها در طراحی گرافیک پیاده سازی کنیم، این کار باعث خواهد شد که در مدت زمان کوتاهی بتوانیم طراحی مناسب و حرفه‌ای در اختیار داشته باشیم.
همچنین بر اساس نتایج حاصل از تحقیقات یونگ، رنگ‌های اولیه و رنگ‌های ثانویه مشخص شدند. این نکته را در نظر داشته باشید که هر جا نور وجود دارد، رنگ نیز وجود دارد؛ بنابراین بدون وجود نور، رنگ‌ها معنایی ندارند زیرا همه اشیایی که در پیرامونتان مشاهده می‌کنید زمانی که در معرض تابش نور قرار می‌گیرند بخشی از آن را منعکس می‌کنند و میزان انعکاس نور تعیین‌کننده رنگی است که شما آن را مشاهده می‌کنید.
نکته مهم دیگری که در رنگ شناسی براساس روانشناسی رنگ‌ها در طراحی گرافیک اهمیت زیادی دارد، طول موج رنگ‌ها است. طول موج رنگ‌های مختلف با یکدیگر فرق می‌کند؛ اما همه رنگ‌ها دارای طول موجی بین 400 تا 700 میلی میکرون هستند. رنگ بنفش کمترین طول موج و رنگ قرمز بیشترین طول موج را در میان رنگ‌ها دارند.
آشنایی با چرخه رنگ
آبی، زرد و قرمز سه رنگ اصلی در چرخه رنگ شناسی و اصول کاربردی آن هستند که از ترکیب هر کدام از آن‌ها با یکدیگر، رنگ دیگری به وجود می‌آید. به عنوان مثال از ترکیب رنگ‌های زرد و قرمز رنگ نارنجی و از ترکیب رنگ‌های زرد و آبی طیف‌های مختلف رنگ سبز ایجاد می‌شود. اگر چرخه رنگ را دیده باشید حتما می‌دانید که رنگ‌های پلکانی دیگری نیز در بین رنگ‌های اصلی وجود دارد. به عنوان مثال هر چه قدر از رنگ قرمز به رنگ آبی نزدیک‌تر می‌شوید، رنگ قرمز متمایل به رنگ بنفش می‌شود.
در واقع چرخه رنگ بخش مهمی از علم رنگ شناسی و اصول کاربردی آن است؛ زیرا شما با یادگیری چرخه رنگ‌ها می‌توانید رنگ‌های مختلف را به خوبی در کنار هم استفاده کنید. همچنین جالب است بدانید که از ترکیب سه رنگ اصلی چرخه رنگ یعنی رنگ‌های آبی، قرمز و زرد رنگ‌های ثانویه سبز، بنفش و نارنجی به وجود می‌آیند. در ادامه به بررسی برخی از مفاهیم مهم در رنگ شناسی می‌پردازیم
خصوصیت رنگ
Hue (ته رنگ)، Value (روشنی) و chroma (خلوص) سه خصوصیت هستند که رنگ‌های مختلف را بر اساس آن می‌سنجند. ته رنگ یا فام، کیفیت رنگ را مشخص می‌کند. روشنی یا درخشندگی به معنای میزان روشن بودن یا تیرگی رنگ در همان طیف رنگی است و منظور از خلوص، میزان اشباع بودن یا سیری آن رنگ در مقایسه با خالص‌ترین رنگ است. بهترین دوره‌های رایگان گرافیک را در وب سایت طرح پیچ ببینید
زیبایی‌شناسی رنگ‌ها
سه اصطلاح رایج برای ارزیابی رنگ‌ها از نظر زیبایی‌شناسی عبارت‌انداز:
- امپرسیون (Impression): احساسی که رنگ به بیننده منتقل می‌کند.
- اکسپرسیون (Expression): این ویژگی بیان‌کننده میزان هیجان و تأثیر رنگ در ذهن بیننده است. همچنین مفهوم تونالیته رنگ که به معنای میزان روشنی یا تیرگی رنگ است، نقش مهمی در میزان تأثیرگذاری رنگ‌های مختلف دارد.
- کنستراکسیون (Construction): این خصوصیت نشان‌دهنده میزان تقابل و اختلاف میان حالت‌های مختلف یک رنگ است.
سردی و گرمی رنگ‌ها
در علم رنگ شناسی و اصول کاربردی آن می‌توان رنگ‌ها را بر اساس معیار سردی و گرمی نیز دسته‌بندی کرد. رنگ‌های گرم شامل رنگ‌های قرمز، زرد و نارنجی می‌شوند؛ زیرا مشاهده این رنگ‌ها باعث افزایش آدرنالین و بالا رفتن فشارخون می‌شود به همین دلیل احساس گرما را به انسان منتقل می‌کنند. رنگ‌های سرد شامل طیف‌های مختلف رنگ‌های سبز و آبی هستند. بر اساس تحقیقات انجام شده، مشاهده این رنگ‌ها باعث کاهش ضربان قلب و به دنبال آن کاهش دمای بدن فرد بیننده می‌شود به همین دلیل افراد با مشاهده این رنگ‌ها حس سرما را تجربه می‌کنند.
جایگاه استفاده از رنگ
یکی از کاربردهای مهم یادگیری رنگ شناسی و اصول کاربردی آن، استفاده از رنگ‌ها در مکان مناسب است. مکانی که رنگ‌ها در آن استفاده می‌شوند اهمیت زیادی دارد و می‌تواند میزان تأثیرگذاری آن رنگ را افزایش یا کاهش دهد. به عنوان مثال رنگ‌های گرم روشن زمانی که در کف اتاق استفاده می‌شوند حالت بالارونده دارند، زمانی که در اطراف یک مکان مثلا دیوارها استفاده می‌شوند گرمابخش هستند و زمانی که در سطوح بالاتری مانند سقف مورد استفاده قرار می‌گیرند باعث تحریک شدن احساسات می‌شوند.
در روانشناسی رنگ‌ها در طراحی گرافیک این مسئله برای رنگ‌های سرد نیز وجود دارد. به عنوان مثال رنگ‌های سرد و روشن زمانی که در سطوح بالاتر استفاده می‌شوند احساس آرامش را منتقل می‌کنند، زمانی که در اطراف ما وجود دارند حس وسیع بودن را به فرد انتقال می‌دهند؛ حسی شبیه زمانی که به دریا نگاه می‌کنید و وقتی که بر روی زمین استفاده شود احساس لطافت و نرمی را به وجود می‌آورند.
بررسی روانشناسی رنگ‌ها در طراحی گرافیک
هر رنگ از نظر روانشناسی رنگ‌ها در طراحی گرافیک باعث بروز احساسات مختلفی در بیننده می‌شود به همین دلیل بکارگیری آن‌ها در هر مکانی مستلزم شناخت اصول رنگ‌شناسی است؛ به عبارتی اگر می‌خواهید توسط بازی با رنگ‌ها بر روی مخاطب خود تاثیر بگذارید باید این اصول را به خوبی بدانید. در ادامه به بررسی مفاهیم و احساساتی که با دیدن رنگ‌های مختلف در ذهن افراد شکل می‌گیرد، می‌پردازیم.
رنگ زرد
رنگ زرد یک رنگ گرم است که باعث ایجاد نشاط و شادابی در روحیه انسان می‌شود به همین دلیل برخلاف تصور اکثر مردم، استفاده از رنگ زرد در مراکز آموزشی می‌تواند یک انتخاب هوشمندانه باشد. این رنگ در افسانه‌ها سمبل نور خورشید، آخرت و شگفتی است که این ویژگی باعث شده که هنرمندان از رنگ زرد برای نشان دادن روشنی، هوش و روشنفکری استفاده کنند.
همانطور که قبلا اشاره کردیم تحقیقات زیادی در زمینه روانشناسی رنگ‌ها در طراحی گرافیک و تأثیر آن‌ها بر روی ذهن افراد انجام شده است. بر اساس نتایج تحقیقاتی که درباره رنگ زرد انجام شده، این رنگ اگر با مقداری آبی ترکیب شود تأثیرات شگفت‌انگیزی بر روی حافظه انسان می‌گذارد و باعث افزایش حضور ذهن می‌شود.
رنگ قرمز
برای استفاده صحیح از رنگ قرمز باید اطلاعات زیادی درباره رنگ شناسی و اصول کاربردی آن داشته باشید؛ زیرا استفاده از این رنگ باعث به وجود آمدن احساس هیجان در انسان می‌شود به همین دلیل رنگ قرمز برای افرادی که دچار تنش‌های عصبی هستند بسیار مضر است. رنگ قرمز باعث افزایش اشتها می‌شود و در افسانه‌ها از آن به عنوان سمبل خون، عشق و محبت یاد می‌کنند. طیف‌های مختلفی از رنگ قرمز وجود دارد. استفاده از رنگ قرمز گرم بیشتر برای افرادی که در سنین 25 تا 35 سالگی قرار دارند و رنگ قرمز سرد برای افرادی که در سنین میان‌سالی هستند مناسب است.
رنگ سبز
رنگ سبز حاصل ترکیب دو رنگ اصلی زرد و آبی است. این رنگ نشان‌دهنده جوانی، شادابی، لطافت و معنویات است به همین دلیل استفاده از این رنگ برای افرادی که در سنین بلوغ هستند بسیار مناسب است. از رنگ سبز به عنوان رنگی برای صلح و دوستی نیز یاد می‌شود؛ بنابراین استفاده از این رنگ می‌تواند انتخاب درستی برای رنگ‌آمیزی دیوار مدارس و مکان‌هایی دیگری مانند خیریه‌ها باشد. همچنین به افرادی که کسب و کارشان مرتبط با محصولات ارگانیک و طبیعی است توصیه می‌شود تا از این رنگ برای طراحی لوگو یا بسته‌بندی محصولاتشان استفاده کنند.
رنگ آبی
آبی رنگی آرامش‌بخش است به همین دلیل در گذشته از این رنگ در مکان‌های معنوی مانند مساجد استفاده می‌کردند. این رنگ نشان‌دهنده امیدواری، صبوری و فعالیت است. استفاده از رنگ آبی باعث آرامش ذهن و کاهش متابولیسم بدن می‌شود بنابراین نقش مهمی در کاهش اضطراب دارد. از این رنگ بیشتر برای لباس‌های رسمی استفاده می‌شود زیرا افرادی که از رنگ آبی استفاده می‌کنند معمولا افراد آرام، قابل‌اعتماد و با اعتماد به نفسی به نظر می‌آیند.
رنگ‌های خنثی
رنگ‌های خنثی مانند خاکستری، قهوه‌ای، بژ و شیری کاربردهای بسیاری دارند زیرا تداعی‌کننده طبیعت هستند. این رنگ‌ها نشان‌دهنده آرامش، صلح و سازگاری‌اند؛ اما تا حدودی احساس خستگی را نیز به بیننده منتقل می‌کنند. استفاده درست از رنگ‌های خنثی در روانشناسی رنگ‌ها در طراحی گرافیک به دقت زیادی احتیاج دارد. همچنین معمولا از رنگ‌های زنده مانند قرمز و زرد در کنار این نوع رنگ‌ها استفاده می‌شود.
چگونه از رنگ‌های مختلف در کنار هم استفاده کنیم؟
برای قرار دادن رنگ‌های مختلف در کنار هم باید اطلاعات کافی در مورد رنگ شناسی و اصول کاربردی آن داشته باشید و سپس با توجه به هارمونی رنگ‌های مختلف آن‌ها را در کنار هم قرار دهید تا بتوانید بهترین نتیجه را بگیرید.
- مونوکروماتیک: این روش ساده‌ترین روش برای انتخاب رنگ است. برای استفاده از روش مونوکروماتیک کافیست طیف‌های مختلفی از یک رنگ را در کنار هم قرار دهید. به عنوان مثال استفاده از رنگ‌های خاکستری تیره و روشن در کنار یکدیگر یک انتخاب مونوکروماتیک است.
- آنالوگ: استفاده از رنگ‌های آنالوگ در کنار یکدیگر نیز می‌تواند یک انتخاب بسیار جذاب باشد. برای این کار باید یک رنگ را از چرخه رنگ‌ها انتخاب کنید و در ادامه از رنگ‌هایی که در سمت چپ و راست رنگ انتخاب شده در چرخه رنگ قرار دارند، استفاده کنید.
- مکمل: رنگ‌های مکمل رنگ‌هایی هستند که در چرخه رنگ‌ها در مقابل هم قرار دارند که شناخت آن‌ها می‌تواند در رنگ شناسی و اصول کاربردی آن کمک بزرگی بکند.
از این که تا اینجای مقاله روانشناسی رنگ‌ها در طراحی گرافیک با مجله آنلاین طراحی گرافیک با ما همراه بودید از شما سپاسگذاریم.
